آیا شارژ سریع برای باتری گوشی ضرر دارد؟

در سالهای اخیر شاهد پیشرفت های چشمگیری در زمینه تلفن های همراه (مخصوصا باتری ها) بوده ایم. در این دوران هر چند وقت یک بار، یک کمپانی اعلام می کند که سریع ترین شارژر را برای کاربران ساخته است. برای مثال چند سال پیش، گوشی پرچمدار آیفون شارژر 5 وات را معرفی کرد که 2 ساعت و نیم طول می کشید تا گوشی را از صفر تا صد شارژ کند. بعد از آن شاهد حضور گوشی Pixel1 بودیم که به همراه شارژر 18 وات معرفی شد. چیزی نگذشت که آیفون با شارژر 20 وات برگشت و پس از آن، گوشی وان پلاس از شارژر 30 وات رونمایی کرد. همینطور که به سمت جلو حرکت کردیم شاهد شارژر های 20، 65 و 80 وات بودیم و امروز میبینیم که Xiaomi 12 pro با شارژر 120 وات در حال خودنمایی است! این شارژر گوشی شما را در 17 دقیقه به صورت کامل شارژ می کند. این طور که مشخص است گوشی Oppo قرار است با شارژر 240 وات وارد بازار شود که به صورت تئوری باید گوشی شما را در کمتر از 10 دقیقه کامل شارژ کند.

فکر کنم شما هم متوجه این داستان شده اید که هر بار شارژر جدیدی با سرعت شارژ بالاتر و توان بیشتر وارد بازار می شود سیلی عظیم از کامنت های کاربران در فضای مجازی جاری می شود که هر کدام به نحوی ابراز نگرانی می کنند. یکی می گوید احتمالا گوشی من منفجر شود، یکی می گوید بدون شک این گوشی خراب خواهد شد و کامنت های مشابه…

انگار تمام مردم دنیا فکر می کنند که شارژر های فوق سریع، گوشی را خراب می کنند. حقیقتا این امر مرا به شک انداخت که اگر این روش شارژ برای گوشی ضرر دارد پس چرا کمپانی ها هنوز به ساختن آنها ادامه می دهند؟ پس از پرس و جو های متعدد، جستجو در گوگل و خواندن چند مقاله به نتایجی رسیدم که میخواهم با شما در مورد آنها صحبت کنم.

باتری ها در طی سالها از لحاظ ترکیبات شیمیایی پیشرفت چشمگیری داشته اند اما در حال حاضر باتری ها یا لیتیوم یونی هستند یا لیتیوم پلیمری. تمام آنها یک قطب مثبت و یک قطب منفی دارند. در باتری های لیتیوم یونی، ترکیب لیتیوم یونی از داخل محلول مایع الکترولیت از قسمت منفی به مثبت حرکت می کند و در همین مسیر، انرژی در مدار به جریان می افتد. وقتی این جریان به اتمام برسد شارژ گوشی شما تمام می شود. پس این یعنی شارژ کردن گوشی، یون ها را از قسمت مثبت باتری به قسمت منفی برمیگرداند.

اینطور که مشخص است، باتری شباهت هایی به اسفنج دارد، یعنی زمانی که شارژ ندارد انرژی را به بهترین حالت جذب می کند و هرچه شارژ تر می شود انرژی دریافتی کاهش می یابد. البته در اسفنج اگر بیش از حد آب جمع شود از حفره های آن بیرون میریزد اما در باتری، انرژی اضافه تبدیل به گرما می شود. پس اگر روی نمودار این مبحث را نشان دهیم میبینیم که خط روی آن یک منحنی است. یعنی به عنوان مثال شارژر 120 وات در بازه زمانی شارژ گوشی، دائما 120 وات نیست بلکه هرچه باتری گوشی شارژ تر شده و به 100 درصد نزدیک می شود این مقدار کاهش می یابد.

برای لمس بهتر این مطلب می توانید از شارژر ها و یا کابل هایی که روی آنها نمایشگر وجود دارد استفاده کنید. ضمنا این را از یاد نبرید که باتری ها به مرور زمان خاصیت خود را از دست می دهند. سوال اینجاست که چرا این اتفاق می افتد و چه عواملی در ضعیف شدن باتری شما دخیل هستند؟ البته عوامل زیادی در کاهش عمر باتری دخیل هستند اما به هر حال باتری ها دوست ندارند که به صفر درصد یا صد درصد برسند و بهتر است سیکل شارژ بین 30 تا 80 درصد باشد. این نکته را فراموش نکنید که دشمن اصلی باتری شما، حرارت است. هرچه حرارت اطراف باتری افزایش یابد مایع الکترولیت دستخوش تغییرات شیمیایی ناخواسته می شود که در نتیجه آن، یون ها نمی توانند مثل قبل در سمتی که هستند باقی بمانند، در نهایت عملکرد باتری شما کاهش پیدا خواهد کرد.

طبیعتا شارژر های فوق سریع ایجاد حرارت می کنند ولی آیا خود سازندگان این شارژر ها به این قضیه فکر نکرده اند؟ باید بگویم که این موضوع بدون شک یکی از نکاتی است که شرکت ها به آن توجه کرده اند. برای مثال اگر به صفحه وبسایت گوشی های شیائومی سر بزنید در بخش باتری با تعدادی جدول و گراف و نمودار مواجه می شوید که ادعای سازندگان در بی ضرر بودن شارژ سریع را نشان می دهد. یکی از اقداماتی که این شرکت ها انجام داده اند این است که مدیریت برق را درون گوشی ها انجام ندهند بلکه اجازه دهند شارژر ها این کار را کنند. این امر باعث می شود تا گرمای ایجاد شده درون گوشی نباشد بلکه شارژر داغ شود. البته همین امر موجب شده تا امروزه شاهد شارژر های بزرگتری نسبت به قبل باشیم.

یکی از اقدامات دیگری که کمپانی های سازنده تلفن های همراه انجام داده اند استفاده از دو باتری درون یک گوشی است. البته با همان ظرفیت قبل یعنی به جای استفاده از یک باتری 5000 میلی آمپر بزرگ، از دو باتری 2500 میلی آمپر استفاده می کنند. تصور کنید به جای ورود 50 وات به یک باتری بزرگ، بتوانیم با بهره گیری از نرم افزار و سخت افزار مدیریت انرژی، 25 وات برای شارژ هر باتری در نظر بگیریم. به این صورت حرارت کمتری تولید شده و عمر باتری دیرتر کم می شود. لازم به ذکر است که این روش بدی خای خودش را دارد. مثلا فضای اشغال شده درون گوشی بیشتر می شود و همچنین نیاز به منابع سخت افزاری بیشتری برای مدیریت انرژی دارد.

اقدام دیگری که شرکت های سازنده انجام می دهند استفاده از ابزار مختلف به منظور خنک کاری گوشی می باشد. به عنوان مثال بعضی از گوشی ها دارای سپر های انتقال حرارت می باشند و بعضی از آنها دارای فن هستند. به هر حال هرچه بتوانیم از ایجاد گرما جلوگیری کنیم، عمر بیشتری برای باتری باقی می ماند. حال سوال اصلی اینجاست که آیا واقعا تاثیری در عمر این باتری ها ایجاد می شود؟ طبق تحقیقاتی که در این زمینه داشتم متوجه شدم که استاندارد خاصی برای عمر باتری وجود دارد. اگر گوشی خود را 800 بار شارژ کنید و پس از آن عمر باتری 80 درصد باشد، پس خوب پیش رفته اید. به زبان ساده تر باتری گوشی شما در شرایط عالی و استاندارد پس از دو سال 20 درصد از عمر خود را از دست می دهد.

در مورد باتری هایی که سریع شارژ می شوند باید بگویم که چون تازه به بازار آمده اند داده های زیادی از آنها برای آنالیز وجود ندارد و تمام اطلاهاتی که داریم مستقیما از این شرکت ها به دستمان می رسد. امیدوارم که دروغ نگفته باشند! شرکت شیائومی ادعا می کند که شارژر 120 واتی که تولید کرده است با استاندارد 80 درصد پس از 800 بار شارژ همخوانی دارد. گوشی های اوپو و وان پلاس که در حال تولید شارژر های 150 وات هستند ادعا دارند که پس از 1600 بار شارژ، عمر باتری به 80 درصد می رسد. این یعنی دو برابر بالا تر از استاندارد های فعلی!

در مجموع می توان به این نتیجه رسید که شارژر های فوق سریع لزوما باتری شما را خراب نمی کنند. البته لازم به ذکر است که مشکل بزرگ بودن شارژر ها هم کم کم در حال حل شدن است. بعضی از گوشی ها نیز در این زمینه قابلیت های ویژه ای دارند. به عنوان مثال گوشی ایسوس ROG 5 می تواند بدون اینکه باتری را شارژ کند، برق را مستقیما از شارژر به گوشی منتقل کند تا هنگام بازی کردن باتری تولید گرما نکند. گوشی های آیفون و پیکسل نیز قابلیت جالبی دارند. اگر آنها را شب ها قبل خواب به شارژ بزنید به مرور زمان بیدار شدن شما را یاد می گیرند. با این روش وقتی شما خواب هستید شارژ گوشی به جای اینکه یک دفعه تا 100 درصد پر شود تا 80 درصد پر شده و متوقف می شود اما قبل از بیدار شدنتان دوباره شروع به شارژ گوشی می کند تا وقتی بیدار شدید به 100 درصد رسیده باشد. به هر حال توسعه دهندگان گوشی های هوشمند نرم افزار هایی برای مدیریت و سلامت باتری در اختیار کاربران قرار داده اند که با استفاده از آنها می توانید عمر باتری خود را تا حد معقولی افزایش دهید.