کروماتوگرافی روشی دیرین برای جداسازی

همگی می دانیم که برخی از ترکیبات که در آزمایشگاه تهیه میشوند همیشه خالص 100 درصدی نیستند و میان آنها گاها ناخالصی هایی وجود دارد که در صورت عدم خالص سازی باعث آسیب به طبیعت ، انسان و سایر موجودات خواهد شد.

در این بخش به این موضوع میپردازیم که عهده جداسازی ، خالص سازی و این ترکیبات با چه بخش از علم گسترده شیمی میباشد.

از سالهای گذشته همواره علم شیمی درگیر موضوع جداسازی مواد بوده است تا بتواند از این طریق شناسایی برخی سموم در خوراکی ها ، میزان آلودگی در محیط و غیره را با روشی راحت اندازه گیری و شناسایی کند.

کروماتوگرافی شیوه نوینی بود که اولین بار توسط میخائیل تسوت انجام شد. این شخص قصد داشت که رنگدانه های گیاهی را از عصاره گیاهی جداسازی کند و به این هدف بود که اولین کروماتوگرافی توسط تسوت انجام شد.

اساس کروماتوگرافی به این صورت است که بر پایه خواص فیزیکی دو فاز که یکی از انها فاز ساکن و دیگری فاز متحرک نامیده میشوند استوار است.

ابتدا در کروماتگرافی یک ستون داریم که فاز ساکن داخل این ستون تعبیه میشود.  فاز ساکن شامل طشتک های بسیار کوچک و فرضی میباشد که جداسازی مواد و حرکت انها به این پارامتر وابستگی شدیدی دارند. سپس فاز متحرک را خواهیم داشت که میتواند شامل هر نمونه ای باشد که میخواهیم موادی را از ان جداسازی کنیم. فاز متحرک در طول کروماتوگرافی چنین بار از فاز ساکن عبور داده میشود تا جداسازی به صورت ایده ال و کاملی انجام شود.

پارامترهایی که میتوانند در این جداسازی موثر واقع شوند زیاد هستند از جمله ی اندازه ی ذرات فاز متحرک، تعداد طشتک ها در فاز ساکن ، سرعت حرکت فاز متحرک ، برهمکنش میان ذرات فاز متحرک و فاز ساکن که باعث تسریع و یا تاخیر فرایند جداسازی بشوند و غیره.

کروماتوگرافی برای دو حالت ماده (گاز و مایع ) و سیال فوق بحرانی قابل انجام است . در کروماتوگرافی مایع (liquid chromatography ) فاز متحرک مایع و در کروماتوگرافی گاز ( gas chromatography ) فاز متحرک گاز میباشد.

در کروماتوگرافی از ستون هایی برای انجام جداسازی استفاده میشود که به این روش کروماتوگرافی ستونی و یا  column chromatographyگفته میشود. این ستون های packed و ستون های capillary هستند. در ستون های دسته اول فاز ساکن به صورت ذرات پودری و ریز داخل ستون پر شده اند که دوحالت دارد. یا اینک فاز ساکن روی ذرات پوشش داده شده است و سپس ذرات در داخل ستون پر میشوند و یا اینک ذرات داخل ستون هستند و فاز ساکن از روی سطح انها عبور داده میشود.

ستون هایی که تعداد طشتک های فرضی انها در بهینه ترین حالت ممکن قرار دارد، ستون های HPLCگفته میشود  که برای کروماتوگرافی مایع استفاده میشود.

(HIGH PERFOMANCE LIQUID CHROMATOGRAPHY)

قطر ذرات این ستون ها 5 و 10 میکرون میباشد. در صورتی که قطر این ذرات به 1.7 میکرون برسد، این ستون UPLCخوانده میشود.

(ULTRA PERFORMANCE LIQUID CHROMATOGRAPHY)

این روزها روش های جداسازی و کروماتوگرافی بسیار گسترده میباشد تا بتوان با استفاده از انها ، حداکثر مقدار شناسایی سموم و سایز شناسایی ها و جداسازی هارا انجام داد.

“ممنون از همراهی شما”